اگر قصد داری که عزّت دنیایی را به‌‌دست آوری

امام صادق(علیه السلام) فرمودند: «مِنْ وَصَایَا لُقْمان لِاِبْنِهِ»، از سفارشات لقمان به فرزندش این بود؛ «إِنْ أَرَدْتَ أَنْ تَجْمَعَ عِزَّ الدُّنْیَا»؛ اگر قصد داری که عزّت دنیایی را به‌‌دست آوری، «فَاقْطَعْ طَمَعَکَ مِمَّا فِی أَیْدِی النَّاسِ»؛ از تمام امور مادّی که در دست مردم است، دل بِبُر! «دل بُریدن» همان «انقطاع» است. این یک کبرای کلّی و یک قاعدۀ فراگیر است که آدم عزیز، دل به دارایی دیگران نمی‌‌بندد. بعد حضرت به‌‌سراغ صغرای قضیه می‌‌روند که مصداق این حرف چیست. به‌‌عنوان نمونه می‌‌فرمایند: «فَإِنَّمَا بَلَغَ الْأَنْبِیَاءُ وَ الصِّدِّیقُونَ مَا بَلَغُوا بِقَطْعِ طَمَعِهِم‌‌» تمام انبیای الهی و صدیقین که می­ بینی به درجات عالیه‌‌ای از عزّت حقیقی رسیده‌‌اند، از همین راه رفته‌‌اند. اصلاً زیربنای عزّت انبیا و اولیای الهی در بین جوامعی که بودند و قلوب مردم را اصطیاد می­کردند، همین انقطاع از مادّیت بود. انبیا قلوب را صید می کردند، نه ابدان را؛ اشتباه نکنید!

ما در روایاتمان این معنا را زیاد داریم. مثلاً علی (علیه السلام) فرمود: «مَنْ سَلَا عَنْ مَوَاهِبِ الدُّنیا عَزَّ»؛ اگر کسی از مادّیت بِبُرَد، عزیز می­شود. راه عزیز شدن انقطاع است. حتّی در جامعه هم این‌‌گونه است که اگر کسی چشم به دنیا نداشته باشد، دل‌‌های مردم به او جلب می‌‌شود. خود ما هم این‌‌طور هستیم که مسخّر کسی می‌‌شویم که دل به دنیا نداده و دنبال مادّیات نیست. 
جهتش همین است که گفتیم. از همین‌‌جا معلوم می‌‌شود که انسان چه‌‌وقت به ذلّت کشیده می­شود؟ هرچه وابستگی انسان به مادّیات بیشتر شود، ذلیل‌‌تر می‌‌شود و همه از او متنفّرتر می‌‌شوند. رؤوس مسائل دنیایی دو چیز است؛ مال و جاه. پول و ریاست، سرآمد امور دنیایی است. کسی که طمع و حرص به دنیا دارد یعنی دنبال پول و شهرت باشد، در بین افراد جامعه، عزیز نیست. یعنی در دل‌‌ها نسبت به او عزّت درونی وجود ندارد. ممکن است کُرنش بیرونی و غیرقلبی در برابرش باشد، ولی این هیچ پشتوانه‌‌ای ندارد و زود زائل می‌‌شود.

خود ما هرچه ببینیم که یک‌‌نفر، به مال و ریاست وابستگی ندارد، از او خوشمان می­ آید. خود ما، بهترین میزان سنجش این مطلب هستیم. هر کدام از ما همین گونه هستیم. هرچه هم ببینیم که وابستگی ­کسی بیشتر است، ولع، طمع و حرص به دنیا می‌‌ورزد، در نظرمان کوچک می­شود. البتّه ممکن است که برای چنین آدم‌‌هایی عزّت ظاهری و سلطۀ بر ابدان حاصل شود، امّا این عزّت، منقطع است و روزی که پول و مقام از دست برود یا نزدیک به زوال باشد، زائل خواهد شد! این مسأله ضرب‌‌المثل شده و بعضی‌‌ها هم به‌‌صراحت می‌‌گویند: تا پول داری رفیقتم! بعد هم که پولت رفت، جواب سلامت را هم نمی­دهد. این ذلّت، از همین باب است. اصلاً این چه عزّتی است که با رفتن پول و از دست رفتن مقام و پست، از بین می‌رود؟! اینکه عزّت نیست.