حجاب در قرآن

در پاسخ به مطالب ذیل توجه کنید :
1- اصل قانون حجاب اسلامى، از ضروریات فقه، بلکه از ضروریات دین مبین اسلام است و هیچ مسلمانى نمى تواند در آن تردید کند؛ زیرا هم قرآن مجید به آن تصریح کرده است و هم روایات بسیارى بر وجوب آن گواهى مى دهند. به همین جهت، فقیهان شیعه و سنى به اتفاق، به آن فتوا داده اند.
البته مراد ما از حجاب، مطلق پوشش خاص مورد نظر دین است؛ نه معناى اصطلاحى آن که به معناى پرده، حاجب، پوشیدن و پنهان کردن و منع از وصول باشد. ر.ک: راغب اصفهانى، المفردات فى غرائب القرآن.
2- وجوب حجاب اسلامى براى خانم ها، داراى دو آیه صریح مى باشد؛ یکى در سوره نور که در آن از واژه «خُمُر» استفاده شده است : «وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى جُیُوبِهِنَّ» و دیگرى در سوره احزاب، آیه 59 که واژه «جلباب» در آن استعمال شده است :«یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِکَ أَدْنى أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً».
در آیه اول، «خُمُر» جمع «خمار» و به معناى روسرى و سرپوش است همان، ص 159؛ مجمع البیان، ص 217.
«جیوب» نیز از واژه «جیب» به معناى قلب و سینه و گریبان است. مجمع البیان، ص 217.خداوند در این آیه، پوشش بانوان را به دو شکل گسترش مى دهد؛ یکى پوشیدگى سر و گردن و دیگرى پوشاندن زینت ها.

در تفسیر مجمع البیان چنین مى خوانیم: «زنان مدینه اطراف روسرى هاى خود را به پشت سر مى انداختند و سینه و گردن و گوش هاى آنان آشکار مى شد. بر اساس این آیه، آنان موظف شدند اطراف روسرى خود را به گریبان ها بیندازند؛ تا این مواضع نیز مستور باشد».
همان.
فخر رازى چنین مى نویسد: «خداوند متعال با به کارگرفتن واژه هاى «ضَرب» و «عَلى» که مبالغه در القا را مى رسانند، در پى بیان لزوم پوشش کامل این نواحى است». فخر رازى، التفسیر الکبیر، ج 23، ص 179.
ابن عبّاس در تفسیر این جمله مى گوید: «تغطّى شعرها و صدرها و ترائبها و سوالفه» «زن، مو و سینه و دور گردن و زیر گلوى خود را بپوشاند» مجمع البیان، ص 217.
برخى ادّعا مى کنند که حجاب به معناى مقابله با برهنگى را قبول داریم؛ ولى در هیج جاى قرآن از پوشش مو سخن به میان نیامده است. نادرستى این سخن آشکار است؛ زیرا با چشم پوشى از گفتار ابن عبّاس و نیز شأن نزول آیه، این واقعیت که زنان مسلمان، حتّى قبل از نزول این آیه، موهاى خود را مى پوشاندند و آشکار بودن گردن و گوش و زیر گلو و گردنشان تنها مشکل به شمار مى آمد، تردیدناپذیر است. در این آیه، از روسرى سخن به میان آمده است و باید پرسید: آیا روسرى جز آن چه بر سر مى افکنند و موها را مى پوشانند، معنایى دارد؟ افزون بر این، حکم میزان پوشش، در روایات متعدد وارد شده است.
ر.ک: فیض کاشانى، تفسیر الصافى، ج 3، ص 430 و 431.
در آیه دوم از واژه «جلباب» استفاده شده است. در معناى جلباب چنین آمده است: «الجلباب: القمیص او الثوب الواسع؛ جلباب، پیراهن یا هر لباسى است که بزرگ و بلند باشد».
همچنین آمده است: «الجلباب ثوب اوسع من الخمار دون الرداء تُغطّى به المرأة رأسها و صدرها؛ جلباب، لباسى است بزرگ تر از روسرى و مقنعه و کوچک تر و کوتاه تر از عبا است که زن سر و سینه خود را با آن مى پوشاند» ر.ک: شهید مطهرى، مسئله حجاب، ص 158 - 159؛ قرشى، قاموس قرآن، ج 2، ص 41 و 42؛ علامه طباطبایى، المیزان فى تفسیر القرآن، ج 16، ص 361.
در مجمع البیان و تفسیر تبیان چنین آمده است: «جلباب، آن روسرى خاصى است که بانوان هنگامى که براى کارى به خارج از منزل مى روند، سر و روى خود را با آن مى پوشانند. شیخ طوسى، التبیان فى تفسیر القرآن، ج 8، ص 361؛ مجمع البیان، ج 7 - 8، ص 578.
نزدیک ساختن جلباب؛ «یدنین علیهنّ من جلابیبهنّ» مجمع البیان، ص 580؛ المیزان، ج 16، ص 361.
، کنایه از پوشیدن چهره و سر و گردن با آن است؛ یعنى چنان نباشد که چادر یا رو پوش هاى بزرگ (مانتو)، تنها جنبه تشریفاتى و رسمى داشته باشند و همه پیکرشان را نپوشانند. سزاوار است خانم ها چنان چادر نپوشند که نشان دهد اهل پرهیز از معاشرت با مردان بیگانه نیستند؛ از نگاه چشم هاى نامحرم نمى پرهیزند که از مصادیق «کاسیات عاریات»، یعنى زنانى که ظاهراً پوشیده هستند؛ ولى در واقع، برهنه اند شمرده شوند. «روى عن رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «صنفان من اهل النار لم أرهما قوم معهم سیاط کأذناب البقر یضربون بها الناس و نساء کاسیات عاریات، ممیلات مائلات، رؤسهنّ کأسنمة البُخت المائلة...»، (میزان الحکمة، ج 2، ص 259).
قرآن، چنین فرمان مى دهد: بانوان با مراقبت، جامه شان را بر خود گیرند و آن را رها نکنند؛ تا نشان دهد که اهل عفاف و حفظ به شمار مى آیند. تعلیل پایانى آیه نیز بیان گر همین امر است؛ یعنى آن پوششى مطلوب است که خود به خود دورباش ایجاد مى کند و ناپاک دلان را نومید مى سازد. مسئله حجاب، ص 160 و 161.
پس جلباب، لباس گشاد و پارچه اى است که همه بدن را مى پوشاند. همچنین همان طور که مفسران بزرگ، مانند شیخ طوسى و طبرسى فرموده اند، در گذشته، دو نوع روسرى براى زنان معمول بود؛ روسرى هاى کوچک که آنها را «خِمار» یا «مقنعه» مى نامیدند و معمولاً در خانه از آنها استفاده مى کردند و روسرى هاى بزرگ که مخصوص بیرون خانه بودند. زنان با این روسرى بزرگ که جلباب خوانده مى شد و از «مقنعه» بزرگ تر و از «ردا» (عبا) کوچک تر بود و به چادر امروزى شباهت داشت، مو و تمام بدن خود را مى پوشاندند.
3- اما در مورد روایات مر بوط به حجاب باید گفت که احادیث پیرامون حجاب و لزوم پوشش زن در مقابل نامحرم و لزوم عفت پیشه کردن زنان فراوان است برای نمونه به چند مورد اشاره می کنیم:
اهمیت عفاف برای زنان:
الف- حضرت زهرا علیها سلام می فرماید:خیر النساءان لایرین الرجال و لا یراهن الرجال یعنی : آنچه برای زن نیکو است اینکه (بدون ضرورت) مردان نامحرم را نبیند و نامحرمان نیز او را نبینند.
ب- امیر المؤمنین علیه السلام فرمودند :نهی (رسول الله )ان تتزین المرأةلغیر زوجها فان کان حقا علی الله عزو جل ان یحرقها بالنار:پیامبر خدا صلی الله علیه وآله از اینکه زن برای غیر همسرش خودش را بیاراید نهی فرمودند پس اگر زن چنین کاری (آرایش برای غیر همسر)کند بر خدا ی عز و جل حق است که او را بوسیله آتش دوزخ بسوزاند.(وسائل السیعه ج20 ص211)
ج- همچنین در حدیثی از امیر المؤمنین آمده است که :زکاة الجمال العفاف :زکات زیبایی عفت است (غررالحکم ص256)
4- در پوشش زن وجه و کفین جزء مستثنیات پوشش است اما غیر از آن موارد را باید از نامحرم بپوشاند. در آیه 31 سوره نور می‏فرماید: «وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْ زینت‏های زن دو گونه است: یک نوع زینتی که مانند لباس و سرمه و انگشتر و دست بند آشکار است و پوشانیدن آن واجب نیست؛ و نوع دیگر زینتی که پنهان است مگر آن که عمداً بخواهد آن را آشکار سازد؛ مانند گوشوار و گردن بند. پوشانیدن این نوع زینت واجب است. البتّه استثناهایی دارد
در روایتی از امام رضا علیه السلام آمده است که از ایشان سوال شد که :آیا دو بازوی زن از زینت است که خداوند فرمود لایبدین زینتهن.. فرمود :بلی آنچه روسری آنرا می پوشاند(سر وگردن)و بالاتر از دو دستبند از زینت است (وسائل ج 14 ص145)
5- مطالعه کتب ذیل برای آگاهی بیشتر در این مورد مناسب است :
1-حجاب و آزادی ,سید علی خامنه ای
2- مساله حجاب ,شهید مطهری (ره)
3- پوشش زن در اسلام ,محمد اشتهاردی
4- حجاب شناسی ,حسین مهدیزاده
5-پوشش زن در گستره تاریخ,طیبه پارسا
6-فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی ,دکتر حداد عادل
7- پیام حجاب زن مسلمان ,زهرا رهنورد».