در منافع خاموشى، تربیت و ریاضت نفس قرار دارد که نفس را اگر از گناهان زبان به وسیله خاموشى بتوان بازداشت و در زمینه سخن گفتن اگر بتوان به او سختى داد، بازداشتنش از سایر گناهان، کار سادهاى خواهد شد و به نظر مىرسد که مهمترین ریاضت در میان ریاضتها مسئله پر منفعت صمت و خاموشى است، در آثار اسلامى آمده که از عمدهترین علل، براى رسیدن به بارگاه رحمت و یافتن اسرار ملکوت، ترک هر کلام به جز کلام حقّ است.
در روایتى آمده:
در هر بیست و چهار ساعت براى عبد بیست و چهار خزانه مرتب قرار داده مىشود، درب یکى از آن خزانهها باز مىشود، آن را پر از نور عمل نیکش مىبیند، عملى که آن را در یک ساعت از بیست و چهار ساعت انجام داده، به مشاهده آن نور، چنان انبساط و خوشحالى به او دست مىدهد، که اگر بر اهل جهنّم پخش کنند، شگفتزده مىشوند.
سپس خزانهاى را باز مىکنند تاریک و سیاه، بوى بدى از آن مىآید و این نتیجه ساعتى است که در آن معصیت خدا را کرده، به فزع و ترسى گرفتار مىشود که اگر بر اهل بهشت تقسیم کنند عیش آنها را ناقص مىکند. خزانه دیگرى بر او مىگشایند که از دیدن آن نه خوشحال مىشود نه بدحال و آن ساعتى است که در آن خواب بوده، یا غافل از برنامه بوده، یا به کارى از مباحات دنیا مشغول بوده است، از خالى بودن آن خزانه دچار اندوه مىشود که چرا در حالى که قدرت داشته آن ساعت را به منافع الهى پر نکرده و از آن غفلت ورزیده!!
و به همین صورت خزانه طول عمر را حساب کنید که چه چیزى در آن قرار دادهاید، آیا به حق پر کردهاید، یا از باطل و لهو و لعب آن را آلوده نمودهاید؟
اى نفس! امروز که فرصت دارى کوشش کن که خزانههاى ساعاتت را آباد کنى و آنها را از گنجهاى الهى بىبهره مگذارى. جایى که اسباب بزرگى تو است، میل به کسالت مکن و با استراحت و غفلت، بهرههاى الهى را از دست مده. مواظب باش از درجات علیّین محروم مشوى و حسرت و اندوه همیشگى برایت نماند
در جنگى که زمان پیامبر صلىاللهعلیهوآله، بین اهل ایمان و اهل کفر اتفاق افتاد، در گرماگرم جنگ، بلال یکى از هرههاى پلید و خبیث و ستمگر مکه را دید. در یک حمله عمومى او را هدف گرفت و با او درگیر شد که بلال پشت دشمن را به خاک انداخته، خنجرش را کشید تا سر دشمن را از بدن جدا کند، هنوز خنجر را پایین نیاورده بود که جارچى پیامبر صلىاللهعلیهوآله ختم جنگ را اعلام کرد، بلال بلند شد، دشمن هم مات زده نگاه کرد، بلال را صدا کرد، گفت: قصد کشتن من را نداشتى؟
گفت: چرا، پس چرا نکشتى؟ بلال گفت: ما وظیفه داشتیم براى خدا وارد جنگ شویم و براى خدا هم جنگ را ختم کنیم، آن وقتى که دست من به قصد کشتن تو بالا رفت، رسول خدا صلىاللهعلیهوآلهختم جنگ را اعلام کرد، ما دیگر در جنگ نبودیم که تو را بکشم، ما از مدار جنگ بیرون آمده بودیم، کشتن تو خارج از مدار جنگ، کار درستى نبود، این خدامحورى است.
(1) 1- عبد اللَّه سنان از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است: نماز جماعت، بیست و سه درجه بر نماز فرادى برترى دارد و (معادل) بیست و پنج نماز محسوب مىشود.
(2) 2- سکونى از امام صادق علیه السّلام، و آن حضرت از پدران بزرگوارش روایت کرده که رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود: کسى که با ایمان و براى خشنودى خدا به نماز جماعت حاضر شود، اعمال خود را از سر گرفته است.{ ظاهرا مراد آن است که بر روى گناهان گذشته چنین فردى، قلم عفو کشیده مىشود.}
عبد اللَّه بن سنان از امام صادق علیه السّلام روایت کرده است: نماز شب، مایه شرافت و والائى انسان مؤمن است، و عزّت انسان با ایمان در خوددارى او از دریوزگى کردن از مردم مىباشد.
پاداش نیکیها و کیفر گناهان / ترجمه ثواب الأعمال، ص: 132
